Voorwoord

Een bijzondere bestuursrapportage en kadernota in een bijzonder jaar. Met gemengde gevoelens bieden we deze aan de gemeenteraad aan. Dit komt omdat we geconfronteerd zijn met grote tekorten, waarvoor we met elkaar een oplossing moeten vinden, terwijl er tegelijkertijd nog financiële consequenties boven ons hoofd hangen door de coronacrisis en de aanhoudende maatregelen. Dat maakt behandeling van de bestuursrapportage en kadernota dit jaar anders dan normaal.

Bijzondere tijden vragen om aandacht voor hen die dat hard nodig hebben

Voordat we hier verder op ingaan, vinden wij het belangrijk om aandacht te hebben voor alle mensen in (en buiten) Etten-Leur die op een of andere manier geraakt zijn door COVID-19. Natuurlijk vindt iedereen het best moeilijk om te leven met de maatregelen die nodig zijn om dit virus te bestrijden. Maar iedereen begrijpt ook waarom dit nodig is. We doelen hier op de mensen die zelf ziek zijn geworden, soms ernstig, mensen die familieleden hebben verloren en soms zelfs geen afscheid konden nemen, mensen die in verpleegtehuizen zitten en eenzaam zijn en natuurlijk ook ondernemers die het echt moeilijk hebben nu. Zoals we de Etten-Leurse samenleving kennen, zijn er velen die zich vrijwillig inzetten om het leed te verzachten en anderen te helpen. Dat is heel fijn want als gemeente kunnen we niet alles doen wat we zouden willen. Als gemeenschap kan Etten-Leur gelukkig heel veel en laat onze gemeenschap zich van haar beste kant zien.

Bijzondere tijden vragen ook om andere manieren van beraadslaging en besluitvorming

Op 9 april 2020 werd de Tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming van kracht. Dit betekent dat de gemeenteraad vanaf die datum digitaal mag vergaderen en besluiten. De raad van Etten-Leur anticipeerde actief op deze wet door vanaf 14 april digitaal te vergaderen. Dit vroeg met name een investering in de ureninzet van de griffie. Zodra de maatregelen in verband met het voorkomen van het verder verspreiden van het coronavirus dit weer toelaten gaat de gemeenteraad weer fysiek vergaderen.

Tekorten Sociaal Domein, meer tekorten door coronacrisis en geen reserves

Helaas hebben we als gemeente ook zorgen. De bestuursrapportage laat een tekort zien op de lopende begroting van € 3,0 miljoen. Dit tekort wordt voornamelijk veroorzaakt door stijgende kosten van het Sociaal Domein. Deze tekorten en de vooruitzichten op grotere tekorten dit jaar door het coronavirus, maakt dat wij graag in debat gaan met de gemeenteraad over de aanpak om te komen tot een sluitende begroting in november. Ook gaan onze reserves op deze manier dramatisch omlaag. We stuurden de raad op 8 mei een brief over de voorlopige cijfers. De stijging van de kosten in het Sociaal Domein is een landelijk probleem. Samen met andere gemeenten roepen we het Rijk op om hieraan bij te dragen. Echter, het is allereerst de verantwoordelijkheid van het gemeentebestuur om te zorgen voor een sluitende meerjarenbegroting.

Lopende tekorten 2020 terugdringen

Het terugdringen van tekorten in het lopende begrotingsjaar is een uitdaging. We hebben bijvoorbeeld te maken met lopende contracten die we niet zomaar kunnen openbreken. We proberen voor dit jaar de tekorten terug te dringen door het vertragen of uitstellen van uitgaven of het niet meer aangaan van verplichtingen in 2020.

Analyse stijging kosten en risico’s Corona

De eerste vraag die opkomt, is hoe het komt dat we in het eerste kwartaal 2020 zien dat de kosten van het Sociaal Domein aanzienlijk stijgen in 2020. Het antwoord daarop is niet eenvoudig. In de bestuursrapportage is een analyse opgenomen van de gestegen kosten. Hieruit blijkt dat er meerdere oorzaken zijn voor het tekort. Naast de analyse van de gestegen kosten van het Sociaal Domein in de bestuursrapportage sturen we de gemeenteraad een analyse van de mogelijke (financiële) gevolgen van de coronacrisis en bijbehorende maatregelen. Deze gevolgen gaan onze begroting in ieder geval voor het jaar 2020 negatief beïnvloeden. Afhankelijk van de situatie betreft dit voor het grootste deel incidentele kosten.

Beleidsvoornemens en ontwikkelingen financieel onzeker

Door de financiële tekorten en onzekerheden is het op dit moment niet realistisch om met elkaar te praten over budget voor beleidsvoornemens en ontwikkelingen. Deze hebben we wel in beeld gebracht zodat er een kadernota ligt waarin u kunt lezen wat er op ons afkomt vanaf 2021. Deze zaken zijn nog niet financieel doorgerekend. De tekorten vragen om een aanpak van onze financiële positie voor de lange termijn. Uiteraard rekening houdend met gewijzigde wetgeving en ontwikkelingen, maar vooral om onze uitgaven in balans te brengen met onze inkomsten.

Wijzigen beleid: tussentijdse bijstelling raadsprogramma

Niemand kan meer uitgeven dan dat er binnenkomt, ook de gemeente Etten-Leur niet. We zullen ons beleid moeten bijstellen. Dat dat pijn gaat doen, dat is zeker. Niemand wil afdoen aan de kwaliteit van onze voorzieningen die we hebben opgebouwd, niemand wil nee zeggen tegen mensen die zorg nodig hebben. Des te belangrijker is het om zorgvuldig met elkaar te bekijken wat dit betekent. Niet alleen in het Sociaal Domein, maar ook op de andere beleidsvelden. Het is ons inziens niet te voorkomen dat we onze ambities en de door ons gewenste kwaliteit van zorg, dienstverlening en voorzieningen ter discussie stellen. Dat betekent feitelijk dat we het raadsprogramma en het beleidskader tussentijds moeten bijstellen.

Raadsbrede aanpak, uitgangpunten en procesvoorstel

Een tussentijdse bijstelling van raadsprogramma en beleidskader vraagt om een raadsbrede aanpak. Bij de kadernota bieden we de gemeenteraad een voorstel aan voor een aantal uitgangspunten en voor de aanpak van het proces richting begrotingsbehandeling. We vinden het belangrijk om de bijstelling van het beleid te doen vanuit gezamenlijke uitgangspunten die houvast geven bij de moeilijke beslissingen die we straks moeten nemen. En zodat de visie van Etten-Leur centraal blijft staan. Hoe we het proces willen vormgeven richting begroting? Door krachten te bundelen, aanwezige denkkracht te benutten en met elkaar ervoor te zorgen dat Etten-Leur (financieel) gezond blijft. Graag gaan we hierover met de raad in gesprek. We vertrouwen erop dat Etten-Leur ook hier z’n schouders onder zet. Ons motto blijft: Etten-Leur maken we samen!

Het college van burgemeester en wethouders